سوال: جهت به دست آوردن حضور قلب در نماز چه راه هایی را باید طی کنیم؟

پاسخ: براى حضور قلب در نماز، باید از راه‏هاى زیر استفاده کنید:

1 - دقت در انجام مقدمات نماز، مانند وضوى با معنویت و انجام مستحباتى چون اذان، اقامه و... .

شخصى از پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله درخواست کرد که راهى به او بنمایاند تا حضور قلب بیشترى در نماز پیدا کند و حضرت او را به شاداب گرفتن وضو فرمان داد. بنابراین، وضوى شاداب و با آداب کامل، براى حضور قلب انسان در نماز مؤثر است.

 2- گزینش مکان مناسب براى نماز و دورى از جاهاى شلوغ و پر سر و صدا و پرهیز از هر چیزى که موجب انحراف توجه از خداوند شود.

 3- گزینش وقت مناسب و در صورت امکان، خواندن نماز در اول وقت.

 4- نماز خواندن در مسجد و باجماعت (به ویژه در جماعاتى که بعد معنوى بیشترى دارند)

 5- خواندن نماز با طمأنینه و دقت در مفاهیم و معانى آن.

 6- نگاه به مهر، در حال قیام، نگاه به پایین پا، در رکوع و نگاه به دامن خود در هنگام تشهد.

 7- تخلیه دل از حب دنیا و امور دنیوى و آن را مالامال از عشق خدا ساختن؛ زیرا ذهن انسان همواره متوجه چیزى است که به آن عشق مى‏ورزد؛ همانند عاشقى که آنى از فکر معشوق خود بیرون نمى‏رود. این که ما در نمازهایمان همواره به فکر مسائل دیگر هستیم، به خاطر تعلق شدید نفس به دنیا و حب آن است؛ اما آن که عاشق حق شد، در هر حال و در هر کارى، به یاد خدا خواهد بود؛ به طورى که گویى همیشه در نماز است.

 8- توجه به این که مبدأ و منتهاى انسان، خداوند است و آن چه در این بین است، براى امتحان آدمى و ابزارى در جهت رشد و کمال اوست.

9- ضبط قوه خیال؛ پرنده لجام گسیخته خیال، چکاوکى است که هر آن بر شاخسارى مى‏نشیند. ازاین‏رو، همیشه افکار انسان به این طرف و آن طرف متوجه است و قرار و آرام ندارد؛ اما اگر آدمى با دقت و هوشیارى در کنترل آن بکوشد، پس از چند صباحى، رام و مطیع شده، به هر سو که اراده کند، متوجه مى‏گردد. بنابراین، انسان باید در نماز، از اول با قاطعیت بنا را بر این بگذارد که تمام توجه خود را به سوى پروردگار معطوف دارد و هر گاه پرنده خیال از چنگ او گریخت، بى‏درنگ آن را به همان جهت برگرداند. اگر چندین مرتبه و در ایام متوالى، چنین کند، کم‏کم ذهنش عادت خواهد کرد.

 10- توجه به عظمت و هیبت پروردگار و نیاز خود.

اگر آدمى بداند با چه وجود بزرگى روبه‏رو است که خود در مقابل او هیچ، بلکه عین احتیاج و نیاز است، با تمام وجود خاضع خواهد گردید.

 11- تفکر در مرگ و قبر و قیامت و مطالعه ی کتب در این زمینه مانند: منازل الآخرة/ محدث قمی و معاد و سرای دیگر / شهید دستغیب

براى مطالعه بیشتر به کتاب‏هاى زیر مراجعه کنید:

1. حضور قلب در نماز، على‏اصغر عزیزى تهرانى‏.

2. حضور قلب در نماز، محمد بدیعى‏.

3. اسرار نماز، محسن قرائتى.

4. علل و درمان حواس‏پرتى در نماز، على‏اصغر عزیزى تهرانى.

5. صلوة الخاشعین شهید دستغیب .