حضور قلب در نماز
ارسال شده توسط N در 89/9/21:: 3:31 عصر
سوال: جهت به دست آوردن حضور قلب در نماز چه راه هایی را باید طی کنیم؟
پاسخ: براى حضور قلب در نماز، باید از راههاى زیر استفاده کنید:
1 - دقت در انجام مقدمات نماز، مانند وضوى با معنویت و انجام مستحباتى چون اذان، اقامه و... .
شخصى از پیامبر صلىاللهعلیهوآله درخواست کرد که راهى به او بنمایاند تا حضور قلب بیشترى در نماز پیدا کند و حضرت او را به شاداب گرفتن وضو فرمان داد. بنابراین، وضوى شاداب و با آداب کامل، براى حضور قلب انسان در نماز مؤثر است.
2- گزینش مکان مناسب براى نماز و دورى از جاهاى شلوغ و پر سر و صدا و پرهیز از هر چیزى که موجب انحراف توجه از خداوند شود.
3- گزینش وقت مناسب و در صورت امکان، خواندن نماز در اول وقت.
4- نماز خواندن در مسجد و باجماعت (به ویژه در جماعاتى که بعد معنوى بیشترى دارند)
5- خواندن نماز با طمأنینه و دقت در مفاهیم و معانى آن.
6- نگاه به مهر، در حال قیام، نگاه به پایین پا، در رکوع و نگاه به دامن خود در هنگام تشهد.
7- تخلیه دل از حب دنیا و امور دنیوى و آن را مالامال از عشق خدا ساختن؛ زیرا ذهن انسان همواره متوجه چیزى است که به آن عشق مىورزد؛ همانند عاشقى که آنى از فکر معشوق خود بیرون نمىرود. این که ما در نمازهایمان همواره به فکر مسائل دیگر هستیم، به خاطر تعلق شدید نفس به دنیا و حب آن است؛ اما آن که عاشق حق شد، در هر حال و در هر کارى، به یاد خدا خواهد بود؛ به طورى که گویى همیشه در نماز است.
8- توجه به این که مبدأ و منتهاى انسان، خداوند است و آن چه در این بین است، براى امتحان آدمى و ابزارى در جهت رشد و کمال اوست.
9- ضبط قوه خیال؛ پرنده لجام گسیخته خیال، چکاوکى است که هر آن بر شاخسارى مىنشیند. ازاینرو، همیشه افکار انسان به این طرف و آن طرف متوجه است و قرار و آرام ندارد؛ اما اگر آدمى با دقت و هوشیارى در کنترل آن بکوشد، پس از چند صباحى، رام و مطیع شده، به هر سو که اراده کند، متوجه مىگردد. بنابراین، انسان باید در نماز، از اول با قاطعیت بنا را بر این بگذارد که تمام توجه خود را به سوى پروردگار معطوف دارد و هر گاه پرنده خیال از چنگ او گریخت، بىدرنگ آن را به همان جهت برگرداند. اگر چندین مرتبه و در ایام متوالى، چنین کند، کمکم ذهنش عادت خواهد کرد.
10- توجه به عظمت و هیبت پروردگار و نیاز خود.
اگر آدمى بداند با چه وجود بزرگى روبهرو است که خود در مقابل او هیچ، بلکه عین احتیاج و نیاز است، با تمام وجود خاضع خواهد گردید.
یکى از اولیاى خدا در توصیهاى در این باره چنین مىگوید:
در مرحله اول، مدتى قبل از شروع نماز، حداقل 15 دقیقه به حسابرسى و تخلیه درون بپردازید و به صورت ارادى، عوامل پریشانى خاطر را تعدیل بخشید؛ مثلاً اگر کار ناشایستى (مثل فریاد زدن بیهوده) انجام دادهاید، از کرده خود اظهار ندامت کنید؛ منظور این است که آن چه در باطن شما رسوب کرده و با نماز برانگیخته مىشود، با اختیار خود شما، مورد ارزشیابى و حسابرسى قرار گیرد و براى موارد مشابه، تصمیم بگیرید که رفتار خود را کنترل کنید؛ پس منظور از این مرحله، این است که خود را براى نماز مهیا سازید.
در مرحله دوّم، همان طور که در ابتداى سخن، ذکر شد، شرایط را فراهم کنید و در طول مدت نماز، ابتدا همان اذکار نماز را در درون حاضر کنید و بعد الفاظ را ادا کنید. امام خمینى(ره) این عمل را این گونه تشبیه مىکند: نمازگزار [باید] اذکار نماز را به درون خود تلقین کند؛ مثل این که طفلى در درون او هست و اذکار را به او عرضه مىکند.
11- تفکر در مرگ و قبر و قیامت و مطالعه ی کتب در این زمینه مانند: منازل الآخرة/ محدث قمی و معاد و سرای دیگر / شهید دستغیب
براى مطالعه بیشتر به کتابهاى زیر مراجعه کنید:
1. حضور قلب در نماز، علىاصغر عزیزى تهرانى.
2. حضور قلب در نماز، محمد بدیعى.
3. اسرار نماز، محسن قرائتى.
4. علل و درمان حواسپرتى در نماز، علىاصغر عزیزى تهرانى.
5. صلوة الخاشعین شهید دستغیب .
