جام جهان نما

مجله همشهری جوان: تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که یک آلبوم موسیقی برای انتشار باید چه مراحلی را طی کند؟

یک ماهی هست که رو به اعطای مجوز در دفتر موسیقی وزارت ارشاد تغییر کرده و بعد از جابجایی ساختان دفتر موسیقی. شاهد تغییرات عمده در رویه اعطای مجوز به آلبوم های موسیقی در این نهاد دولتی بوده و هستیم. تغییر ساختمان دفتر موسیقی که به تازگی به اتاق های تالار رودکی منتقل شده، باعث شده بسیاری از مراجعین دیگر بتوانند در مدتی کمتر از شش ماه مجوزهای خود را اخذ کنند و دیگر بحران گرفتن مجوز برای اهالی موسیقی، مثل گذشته پیچیده و عجیب نباشد.

حالا و با این همه اتفاق خوب، بد ندیدیم که رویه اعطای مجوز در دفتر موسیقی را در این دو صفحه مرور کنیم و ببینیم اهالی موسیقی برای مجاز شدن، چه سلسله مراتبی را باید طی کنند تا بتوانند مجوز بگیرند. اگر ته صدایی دارید و دوست دارید بدانید که این استعدادتان را چطور و چگونه می توانید رسمیت ببخشید. این دو صفحه را بخوانید.

خوان اول: مجوز شعرها

اولین مرحله از مراحل اخذ مجوز برای آلبوم های موسیقی، بخش مجوزهای شعر و ترانه های آلبوم است. شعرهای انتخابی تان را باید در پوشه ای قرمز، تحویل مسئول رسیدگی به پرونده شعرها بدهید. شورای شعر دفتر موسیقی هر هفته دو روز نسبت به صلاحیت اشعار وارده. برای اجرایی شدن و خوانده شدن در قالب ترانه جلسه دارد و امیدوار باشید که شعرتان بدون هیچ اصلاحیه ای مجوز بگیرد. به هر حال اعضای شورای شعر از شاعران نامی و کارشناسان ادبی هستندو چند یقه از شما بیشتر پاره کرده اند.

اگر شعرتان از اشعار بزرگان ادبیات ایران از قبیل حافظ و سعدی و ... باشد، ظرف مدتی بین یک تا دو ماه مجوزهای شعرتان صادر می شود ولی اگر سراغ شعرها و ترانه های امروزی رفته اید، این زمان بین سه تا چهار ماه طول خواهد کشید و با اصلاحیه های فراوان، بالاخره موفق می شویدامضای شعرهایتان را از دوستان شورای شعر بگیرید.


اگر همس راغ فضاهای سیاه و اجتماعی رفته اید، کمی وقت بیشتری برای گرفتن مجوزتان باید صرف کنید. به هر حال بازخوردهایی که در سال های گذشته از این قبیل آثار (از قبیل «الهی سقف آرزوت خراب بشه روی سرت») در فضای موسیقی بوده، باعث شده مسئولان هم کمی در این رابطه سختگیر باشند.

خوان دوم: شیش و هشت نسازید!

حالا فرض را بر این می گذاریم که مجوز شعرهایتان صادر شده و شما خوشحالید از اینکه مجوز شعرهایتان را گرفته اید و خندان و پر انرژی وارد خواندوم می شوید. حالا باید روی شعرهایی که مجوزشان را گرفته اید. ملودی بسازید و حواستان هم باشد که ملودی شما از حدودی که تحریف شده عبور نکند. کدام حدود؟ معمولا ملودی های زیادی ریتمیک و شش و هشت های زیادی تند، جزو خط قرمزهاست که معمولا اصاحیه می خورند اما معمولا این خوان جزو خوان هایی است که زمان زیادی از متقاضی نمی گیرد و در مدت زمانی زیر دو ماه. به نتیجه می رسد. بزرگترین بازنده های این خوان کسانی هستند که قبل از اقدام به مجوز، روی شعری که اصلاحیه خورده، ملودی ساخته اند و حالا باید از اول روی اثرشان با ترانه و وزن احتمالی جدیدش، ملودی بسازند. این کار بدون شک دوباره برای آنها هزینه خواهد داشت و با قیمت های امروز، دیگر نمی شود زیر 2 میلیون تومان ملودی گیر آورد.

خوان سوم: ماهواره یعنی زیرزمین!

بعد از تایید کیفیت یک اثر، نام اعضای گروه برای انجام برخی استعلام ها به مراجع قانونی اعلام می شود تا بررسی های لازم را انجام دهند و به اصطلاح ما، سوء پیشینه خاصی نداشته باشند. درست انگار که شما می خواهید در یک اداره استخدام شوید. بعد باید بروید برای انگشت نگاری و گرفتن برگه عدمسوء پیشینه. این مرحله تقریبا چیزی در همین مایه هاست با این تفاوت که شما لازم نیست جایی بروید. آنها خودشان استعلام شما را دریافت می کنندو نتیجه مثبت یا منفی اش را به شما می گویند. در جریان باشید که این مرحله مهمتر از بقیه خوان هاست و اتفاقات و ماجراهای زیادی در آن دخیل است؛ مثلا اگر ویدئو یا کلیپی از شما در شبکه های ماهواره ای پخش شده باشد، از آنجایی که شما قوانین را زیر پا گذاشته اید. قطعا با شما برخورد خواهد شدو مجوز فعالیت رسمی تان تا شش ماه بعد از پخش آخرین کلیپتان، صادر نمی شود. اگر ویدئویی در ماهواره نداشته باشید و سابقه کیفری یا مشکل خاصی هم در بین نبود، خیلی زود جواب استعلامتان می رسد.

خوان چهارم: در کتابخانه ثبت شوید

در این مرحله که شعر و آهنگسازی به تصویب کارشناسان رسیده. مشخصات اثر در کتابخانه ملی ثبت می شود و می توان گفت آماده انتشار است. این مرحله چندان طولانی نیست و زمان زیادی از مراجعان نمی گیرد و آنها به زودی به مرحله بعد وارد می شوند، چون در این بخش فعالیتی انجام نمی شود که نیاز به کارشناسی داشته و زمانبر باشد. این مرحله برای تمام کتاب ها هم انجام می شود و به آن می گویند فیپا یا شناسنامه  کتاب! اگر صبح زود از جلو دفتر موسیقی وزارت ارشاد در حوالی پل کالج آژانس بگیرید و بروید سراغغ رتق و فتق ثبت اثرتان در کتابخانه ملی، قطعا تا ساعت 12 ظهر کارتان تمام می شود و می توانید بروید به مرحله بعدی.

خوان پنجم: طرح جلد آلبوم

مرحله دریافت مجوز طرح جلد آلبوم که معمولا با توجه به حساسیت های زیادی که جناب خواننده به عکس خود و طرح روی آلبومش دارد، همیشه زمان زیادی برای کنار آمدن با مسائل و موارد ایراد گرفته شده صرف می شود.

البته در بسیاری اوقات هم نوع لباس پوشیدن و گریم بیش از حد خواننده در طرح روی جلد، مشکلات عدیده ای را به وجود می آورد تا خوان پنجم هم یکی از خوان های مهم و زمانبر باشد. البته در بسیاری مواقع هم دیده شده که خواننده برای انتشار سر وقت آلبومش، خیلی زود کوتاه می آید و اصلاحیه ها را اعمال می کند تا آلبومشان زودتر وارد بازار شود.

خوان ششم: استرس تمام شد

از همه مراحل گذاشته اید و حالا دیگر روز موعود فرا رسیده و باید همه مجوزهایی را که گرفته اید. با یک برگ رو گرفت از همه آنها در پوشه ای قرار دهید تا «مدیر دفتر رئیس کل دفتر موسیقی وزارت ارشاد» با روان نویس سبزش، پایین مجوز نهایی شما را امضا کند. این مرحله زیاد زمان نمی برد و اگر همه مدارک شما کامل باشد، دیگر نباید استرس داشته باشید و شک نکنید که مجوز آلبومتان امضا خواهد شد. فقط در جریان باشید که حواس مدیرعامل دفتر موسیقی جمع است و قبل از امضای مجوز شما. باز هم درباره تان استعلام می گیرند. این آخرین استعلام درباره شماست و بعد از این، مجوز انتشار آلبوم شما مزین به امضای مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد خواهد شد. شما توانستید از این خوان ها به سلامت بگجذرید و کارتان اجازه نشر بگیرد. حالا وقتش رسیده که سراغ کسانی بروید که آلبوم شما را در بازار منتشر می کنند. پس بی معطلی و تا دیر نشده، به پاراگراف بعدی بیایید...

خوان هفتم: بچه پولدار باشید!

دو راه دارید. اول اینکه خوتان هزینه های تولید آلبومتان را تقبل کنید و فقط آن را برای پخش در اختیار «پخشی»ها قرار بدهید تا آنها به خاطر پورسانتشان هم که شده، برایتان سنگ تمام بگذارند و خلاصه اثرتان را در بازار پخش کنند. راه دوم هم این است که برای آلبومتان یک تهیه کننده پیدا کنید ودر ازای یک مبلغ خاص و تعیین شده. آلبوم را به ایشان واگذار کنید. یک پولی بگیرید و دیگر کاریتان نباشد که آلبوم چطور و کی و کجا منتشر می شود. راه حل دوم. یک حسن دارد و آن هم این است که جناب تهیه کننده به خاطر اینکه پولش خوابیده، قطعا برای بهتر دیده شدن آلبومش، سنگ تمام می گذارد تا برگشت سرمایه اش، با یک سود درست و حسابی همراه شود. ریسک این قبیل واگذاری ها هم این است که شما نمی توانید به ایشان فشار بیاورید که زودتر آلبوم را بیرون بدهد. چون قانونا و اخلاقا، از زمان اعطای واگذاری، آلبوم مال ایشان است و هر وقت عشقش بکشد، منتشرش می کند.

تازه این در شرایطی است که شما یک خواننده اسم و رسم دار باشیدو برای اثرتان مشتری وجود داشته باشد. اگرخواننده آلبوم اولی هستید که اصلا به تهیه کننده دار شدن فکر هم نکنید و شما مجبورید با هزینه شخصی، اثرتان را به بازار بفرستید. اگر بچه پولدار هم نبودید. خیلی راحت آلبوم را روی اینترنت می گذارید تا خیالتان راحت شود و دیگر دغدغه تولید و پخش نداشته باشید.

یک آلبوم موسیقی چقدر آب می خورد؟

خواننده های 100 میلیونی!

عدد و رقم های این روزهای بازار موسیقی برای تولید یک آلبوم، رقم سرسام آوری است. با یک حساب سرانگشتی اگر قرار باشد هزینه های تولید یک آلبوم با هشت قطعه را دربیاوریم، باید حدود قیمت ها را در نظر بگیریم و با میانگین گرفتن از آنها به رقم دلخواه برسیم.

پول ترانه سرا و آهنگساز و تنظیم کننده اولین و بدیهی ترین بخش های هزینه بر یک آلبوم هستند. در بازار حال حاضر داخلی هر ترانه و شعر از 500 هزار تومان هست تا چهار میلیون تومان! هزینه های ملودی سازها هم دست کمی از ترانه سراها ندارد و از 2 میلیون تا 4 میلیون تومان، برای ساخت هر ملودی دریافت می کنند. بحث تنظیم کننده ها هم که جداست و بین یک و نیم میلیون تا 4 میلیون تومان برای سازبندی و رنگ آمیزی ملودی شما، باید به حسابشان واریز شود.

به صورت میانگین اگر همه این رقم ها را در نظر بگیریم، چیزی حدود 8 میلیون تومان برای هر قطعه باید هزینه کنید و برای یک آلبوم 8 قطعه ای رقمی بالغ بر 65 میلیون تومان بپردازید. هزینه های جانبی هم که جای خود دارد و باید به آنها هم فکر کنید. مثل هزینه اجاره استودیو برای ضبط و کال، هزینه نوازنده برای صدا گرفتن از سازها، ناظر ضبط، تبلیغات، طراحی پوستر و ... که شاید روی همه رفته تا همین الانش نزدیک 70 میلیون تومان پیاده شده باشید. تازه اصل قضیه مانده و اگر همه مجوزهایتان را گرفتید، باید دنبال تهیه کننده بگردید و اگر کسی حاضر به سرمایه گذاری برای اثر شما نشد، نزدیک به 40 میلیون تومان هم هزینه تولید و تکثیر باید جور کنید تا آلبومتان وارد بازار شود.

اما در این بین خیلی ها راهکارهای جدیدی را کشف کرده اند که اتفاقا در بیشتر مواقع هم گرفته و تبعات موفقیت آمیزی در پی داشته است. از جمله این ترفندها این است که می توانید خودتان در نقش شاعر و ترانه سرا ظاهر شوید و حتی ملودی های آلبوم تان را هم خودتان با الهام گرفتن از ملودی های موفق ترکیه ای یا یونانی بسازید. با این کار هم با یک تیر دو هدف زده ایدو هم هزینه هایتان را نصف کرده اید و  هم اینکه از آثار موفق جهانی استفاده کرده اید. به جای استفاده از نوازنده و ضبط آکوستیک (زنده) سازها هم می توانید به نرم افزارهای کامپیوتری پناه ببرید که با ارقامی کمتر از 100 هزار تومان در دسترس شما هستند.