وقتی ضربه شدیدی به دو استخوانی که در کنار یکدیگر، مفصلی را ایجاد کرده‌اند، وارد شود و رابطه این دو استخوان کاملا به هم بخورد و از هم جدا شوند، اصطلاح "دررفتگی" به کار می‌رود.

ولی آن چیزی که غالبا در بین مردم مرسوم است و با عنوان "دررفتگی" از آن یاد می‌شود، بیشتر هنگام ضرب‌دیدگی‌ به کار می‌رود.

در حالت ضرب‌دیدگی ، مفاصل و رباط‌ها کشیده می‌شوند، ولی دو استخوانی که در مفصل هستند کاملا از هم جدا نمی‌شوند.

بیشترین حالت ضرب‌دیدگی که به مفصل وارد می‌شود، در ناحیه مچ پا، زانو، مفصل شانه و آرنج است که از همه شایع‌تر در مفصل مچ پا، هنگام ورزش کردن، دویدن و یا راه رفتن اتفاق می‌افتد. به این صورت که پا به سمت داخل چرخیده و در نهایت حالت ضرب دیدگی یا پیچ‌خوردگی در مفصل ایجاد می‌شود. 

باید مفصلی را که دچار ضرب‌دیدگی یا پیچ‌خوردگی شده، قبل از رسیدن به مرکز درمانی، بی‌حرکت نگه داریم. برای این کار باید از آتل یا یک تکه مقوا یا چوب برای ثابت نگه داشتن قسمت آسیب‌دیده استفاده کنیم.

وقتی یک ضرب‌دیدگی یا پیچ‌خوردگی در مفصل ایجاد می‌شود، رباط‌های مفصل دچار پارگی شده و باعث می‌شود در آن قسمت خون‌ریزی اتفاق بیفتد و تورم ایجاد شود. میزان تورم و خون‌ریزی بستگی به شدت آسیب دارد. گاهی اوقات خون‌ریزی را یک روز بعد از آسیب‌دیدگی، به صورت خون‌مردگی می‌بینیم.

برای کاهش تورم و خون‌ریزی باید قسمت آسیب‌دیده را سرد نگه داریم و اندامی را که آسیب دیده، بالاتر از سطح قلب قرار دهیم؛ مثلا زیر مچ پا بالشی قرار دهیم تا پاها بالا قرار بگیرند و از افزایش تورم جلوگیری شود. ضمنا باید یک کیسه یخ را با یک باند کشی در قسمت آسیب‌دیده قرار ‌دهیم تا تورم کاهش پیدا کند.

این ها اقدامات اولیه‌ای است که یک فرد می‌تواند قبل از رسیدن به مرکز درمانی، انجام دهد.

از آنجا که گاهی ممکن است یک تکه غضروف یا استخوان کنده یا جابه‌جا شود، باید حتما معاینه کامل توسط پزشک انجام شود و معلوم گردد که آیا رادیوگرافی یا ام‌ارآی لازم است یا نه.

دکتر علی ترکمان - متخصص ارتوپدی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران